Crimean-Congo αιμορραγικός πυρετός, γιατί μας ανησυχεί, πού βρίσκεται, τι προκαλεί, πώς/ αν αντιμετωπίζεται, και η ιδιαίτερη ελληνική ιστορία "αυτού" του ιού: Δέκα σημεία.

1. Τι είναι αυτός ο Crimean-Congo αιμορραγικός πυρετός που εμφανίστηκε στην Θεσσαλία;

Ένας από τους πολλούς ιογενείς αιμορραγικούς πυρετούς- κοινό τους χαρακτηριστικό ότι προσβάλλουν τα μικρά αγγεία του σώματος και επηρεάζουν την πήξη του αίματος. Και περιλαμβάνουν Δάγκειο, Ebola, Marburg, και δεκάδες άλλους, όχι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτους. Η θνησιμότητά του ποικίλει, από 5% που έχει στην Τουρκία με τα σταθερά ετησίως κρούσματα, μέχρι 40% σε παλαιότερες επιδημίες.

2. Και δεν είχαμε ποτέ στην Ελλάδα; Τι σημαίνουν αυτά τα κρούσματα; Στην Ευρώπη έχει πολλά;

Μέχρι τώρα στην Ελλάδα είχαμε μόνο ένα κρούσμα στην Ροδόπη τον Ιούνιο του 2008, κι άλλο ένα εισαγόμενο από Βουλγαρία (όπου υπήρχε σταθερή, μειωμένη πλέον, ροή κρουσμάτων) τον Ιούνιο του 2018. Οπότε κάθε νέο, εγχώριας μετάδοσης, κρούσμα, αποτελεί ένδειξη πιθανής μεταβολής της οικολογίας του ιού, και πιθανής εξέλιξης σε ενδημικότητα στην χώρα. Σε μια εποχή μάλιστα κατά την οποία στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια υπάρχει περιορισμένη κινητικότητα του ιού, το 2022 είχαμε μόνο 4 κρούσματα, 2 στην Ισπανία και 2 στη Βουλγαρία. Πώς πήγε Ισπανία; ίσως με παράνομη εισαγωγή ζώων, ή μέσω αποδημητικών πτηνών, από το Μαρόκο. Μπορεί κάτι αντίστοιχο να συνέβη κι εδώ; Έχει σημασία να δούμε αν έχουμε να κάνουμε με μια ακόμη εισαγωγή νόσου μέσω παράνομης διακίνησης ζώων, ή αν έχουμε να κάνουμε με μια γενικότερη οικολογική μεταβολή (που μπορεί να σχετίζεται με κλιματικές παραμέτρους, γενικότερων ή ειδικότερων όπως οι πλημμύρες του 2023).

3. Πάμε από την αρχή, Γιατί τον λένε έτσι;

Πρώτη περιγραφή του στα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου όταν 200 περίπου κρούσματα παρατηρήθηκαν σε στρατιωτικό προσωπικό στην Κριμαία. Ο Τσουμάκοφ, μέγας σοβιετικός μικροβιολόγος (και πατέρας κατά το ήμισυ της συνεργασίας ΗΠΑ-ΕΣΣΔ στην εμβολιαστική εκστρατεία κατά της πολιομυελίτιδας) ονόμασε τη νόσο οξεία λοιμώδη τριχοειδική τοξίκωση (όπου τριχοειδή τα πολύ μικρά αγγεία μας). Πολλά χρόνια αργότερα, όταν περιέγραψαν τον ιό που το προκάλεσε αυτό, παρατήρησαν ότι ήταν ίδιος με ιό που είχε προσβάλλει ένα μικρό παιδί στο τότε Βελγικό Κονγκό, μετά Ζαΐρ, νυν Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το 1956. Οπότε προέκυψε το Crimean-Congo.

4. Υπάρχει δηλαδή παντού;

Από την Αφρική ξεκίνησε, τον 15ο αιώνα υπολογίζουν οι ειδικοί ότι μια μορφή του πέρασε στην Ασία, πριν 200 χρόνια μια ήπια μορφή του σε Ελλάδα-Τουρκία, και πριν 100+ χρόνια η τυπική μορφή του στην Ανατολική Ευρώπη. Έχει στην Μέση Ανατολή (Ιράκ και Αφγανιστάν τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν έξαρση κρουσμάτων), έχει στην Άπω Ανατολή και την Ινδική χερσόνησο, έχει στην Τουρκία (και το μελετούν συστηματικά από χρόνια), έχει/ είχε στην Ανατολική Ευρώπη, είχε πολλά κρούσματα στην Βουλγαρία. Δεν είχε ποτέ αυτόχθονα κρούσματα πάνω από τον 50ο βόρειο παράλληλο πάντως, και δεν έχει αναφερθεί στην αμερικανική ήπειρο, έχουν δικούς τους αιμορραγικούς πυρετούς εκεί, ούτε στην Ωκεανία

5. Πώς κολλάει;

Απο συγκεκριμένα τσιμπούρια/ κρότωνες στο επιστημονικότερο- θεωρητικά τα τσιμπούρια κολλάνε από ζώα (κανένα ζώο όμως δε νοσεί, ο άνθρωπος έχει το "προνόμιο") που έχουν κολλήσει από τσιμπούρια, κ.ο.κ. Το σάλιο των τσιμπουριών έχει ουσίες επικουρικές για την λοίμωξη, βοηθάνε να ξεφύγει ο ιός από το ανοσοποιητικό μας. Και φυσικά η μόλυνση μπορεί να γίνει αν πάει κάποιος να βγάλει το τσιμπούρι χωρίς την κατάλληλη τεχνική. Αλλά μπορείς να κολλήσεις και από μολυσμένο ζώο αν έρθεις σε επαφή με ιστούς ή αίμα του, όπως μπορείς να κολλήσεις και από άνθρωπο που νοσεί- ειδικά οι υγιεινομικοί: η μελέτη αναφοράς παγκοσμίως για την μετάδοση του ιού σε εργαζόμενους στην υγεία είναι ελληνική, από την ομάδα της Άννας Παπά, της Καθηγήτριας Μικροβιολογίας του ΑΠΘ, που θεωρείται, δικαίως, εκ των κορυφαίων 5-10 ειδικών στον Crimean-Congo παγκοσμίως, είχε οργανώσει και το σχετικό παγκόσμιο συνέδριο στην Θεσσαλονίκη πριν 2 χρόνια (πρώτη συγγραφέας στο άρθρο η Κατερίνα Τσεργούλη, δημοσιεύθηκε στο Journal of Hospital Infection το 2020). Ο συνηθέστερος τρόπος να κολλήσει υγειονομικός είναι διαδερμικός, να τρυπηθεί με βελόνα. Αλλά και εξ επαφής αν υπάρχει κάποια ασυνέχεια στο δέρμα, αλλά πιθανώς και αερογενώς.

6. Και τι παθαίνεις;

Οι περισσότερες λοιμώξεις είναι μάλλον ασυμπτωματικές ή ήπιες και αδιάγνωστες. Αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, στις 3 περίπου μέρες από την προσκόλληση του τσιμπουριού ξεκινάει πυρετός και πονοκέφαλος έντονος, τύπου ζόρικης ημικρανίας. Μετά από 4 περίπου μέρες αρχίζει η αιμορραγική φάση, μπορεί να αιμορραγεί κάποιος από παντού και παντού. Και ακολούθως μπορεί να προσβληθούν μείζονα όργανα ή να υπάρξει συστηματική διαταραχή της πήξης και να επέλθει θάνατος. [Ακούστηκε από ακαδημαϊκά χείλη ότι κάνει και εγκφαλίτιδα, σπάνιο είναι όμως αυτό, δεν ανιχνεύθηκε καν σε τουρκική σειρά, και μόνο σε (ελάχιστα) μεμονωμένα περιστατικά περιγράφεται- άλλη είναι η βαρύτητα του ιού.]

7. Θεραπεία δεν έχουμε;

Διαθέσιμη όχι. Οι Τούρκοι δοκίμασαν την ριμπαβιρίνη, αντιιικό φάρμακο, σε καλή μελέτη, δεν είδαν αποτέλεσμα. Χρησιμοποιείται στην προφύλαξη μετά από έκθεση γενικώς, αλλά χωρίς σαφή στοιχεία. Σε ένα μόνο περιστατικό δοκίμασαν οι Κινέζοι το favipiravir, που το δοκιμάζουν παντού (και στον κορωνοϊό- το συγκεκριμένο περιστατικό είχε και κορωνοϊό και Crimean-Congo). Θεωρητικά θα μπορούσαν να αναπτυχθούν μονοκλωνικά αντισώματα κτλ (έδειξαν αποτελεσματικά σε ποντίκια), αλλά ακόμη δεν έχουμε κατανοήσει επαρκώς τον τρόπο που προκαλεί νόσο στον άνθρωπο ή τον τρόπο που αμύνεται ο άνθρωπος. Όλα αυτά απαιτούν χρήμα (δεν διατίθεται) και αφοσιωμένους επιστήμονες (διατίθενται).

8. Εμβόλιο;

Στην Βουλγαρία για χρόνια χρησιμοποιήθηκε/ χρησιμοποιείται; ένα εμβόλιο σε ανθρώπους υψηλού κινδύνου. Δεν ξέρουμε αν δούλεψε- έπεσαν τα κρούσματα στο πέρασμα των δεκαετιών, αλλά δεν οφείλεται απαραίτητα στο εμβόλιο, το οποίο, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν πληροί τις σύγχρονες ρυθμιστικές απαιτήσεις. Επειδή τα τελευταία χρόνια όμως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έκρινε ότι ο Crimean-Congo είναι ιός υψηλού κινδύνου και υψηλής προτεραιότητας, υπάρχει μια κινητικότητα πλέον στην ανάπτυξη εμβολίου, με τέσσερα σε φάση Ι (απενεργοποιημένο εμβόλιο, εμβόλιο σαν αυτό για την mpox, εμβόλιο τύπου Οξφόρδης-AZ για τον κορωνοϊό, και ένα DNA εμβόλιο), συν κάποια εμβόλια σε φάση πειραματόζωων ακόμη (εδώ έχει και mRNA).

9. Πώς προφυλασσόμαστε λοιπόν;

Προσοχή στις κατασκηνώσεις και εργασίες σε εξωτερικούς χώρους, τα τσιμπούρια μεταδίδουν και άλλα νοσήματα. Κτηνιατρική επιτήρηση- υπάρχουν κανόνες για να μην έχουν τσιμπούρια, ούτε ιό τα ζώα. Έχει εκδοθεί ένα σχετικό αναλυτικό δελτίο τύπου και από τον ΕΟΔΥ. Εγρήγορση πλέον στη διάγνωση και την υποψία της, και στη χώρα μας. Τα μέτρα προστασίας των υγειονομικών οφείλουν έτσι κι αλλιώς να εφαρμόζονται- προκύπτουν απρόσμενα παθογόνα.

10. Ποια είναι η παράξενη, ιδιαίτερη ελληνική ιστορία του ιού;

Τις 22 Μαϊου του 1975, η ομάδα του Ορέστη Παπαδόπουλου από την Κτηνιατρική του ΑΠΘ, συνέλεξε τσιμπούρια από ένα κοπάδι κατσίκες στην Βεργίνα. Άλλο έψαχναν, άλλο βρήκαν: έναν διαφορετικό γονότυπο του Crimean-Congo. Το στέλεχος διεθνώς ονομάστηκε AP92 (γιατί Αριθμός Πρωτοκόλλου 92! ) και θεωρούνταν για χρόνια ως ένας λιγότερο μολυσματικός τύπος του ιού. Γιατί λιγότερο; Επειδή όταν οι Έλληνες επιστήμονες άρχισαν να κάνουν επιδημιολογικές μελέτες για αντισώματα στην χώρα, είδαν ότι σχεδόν το 4% είχε αντισώματα, με ποσοστά να φτάνουν ακόμη και το 27% σε δείγματα από Θεσπρωτία (14,4% σε μεγαλύτερη επακόλουθη μελέτη, ειδικά σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή γεωργούς/ κτηνοτρόφους/ εκδοροσφαγείς). Αλλά κανείς δεν είχε νοσήσει επίσημα, ούτε θυμόταν να είχε νοσήσει ύποπτα. Άρα, το "ελληνικό" AP92 ήταν μια εξασθενημένη παραλλαγή του ιού; Παρόμοια στελέχη εντοπίζονται σε Αλβανία, Κόσοβο, Βουλγαρία, ένα αδελφό στέλεχος εντοπίσθηκε επίσης από τσιμπούρια προβάτων σε χωριό κοντά στην Καστοριά το 2012, ενώ παρόμοια στελέχη ενοχοποιήθηκαν σε τρία περιστατικά σε ανθρώπους, δύο στην Τουρκία και ένα στο Ιράν.
Και φτάνουμε στο 2021, οπότε η Διεθνής Επιτροπή για την Ταξινομία των Ιών κατέληξε ότι το ελληνικό στέλεχος και όλα τα συγγενή του, δεν είναι Crimean-Congo, αλλά αδερφάκια του, μια άλλη οικογένεια, που ο βασικός της εκπρόσωπος είναι ο ονομαζόμενος πλέον Aigai Virus, ο ιός των Αιγών (και όχι των αιγών που βοσκούσαν βέβαια παρά των Αιγών). Έχει παράξενους τρόπους και δρόμους η ιστορία για να συνεχίζει, να διαιωνίζεται.

Υ.Γ.: Ένας χάρτης της Κριμαίας είναι πίσω από τον πρωταγωνιστή της Φυγής Από Την Πατρίδα, μιας ταινίας-έπους του 1970, βασισμένης σε θεατρικό (αλλά και την Λευκή Φρουρά) του Μπουλγκάκοφ- στην Κριμαία του 1920 διαδραματίζεται το πρώτο μισό της ταινίας, που μετά ακολουθεί τους εξόριστους Λευκούς στην Κωνσταντινούπολη, όπου εμφανίζεται και το Θωρηκτό Αβέρωφ σε τοιχογραφία. Ο Vladislav Dvorzhetsky πέρασε αργότερα και από το Solaris σε δεύτερο ρόλο, είχε ξεκινήσει από την στρατιωτική ιατρική πριν γίνει ηθοποιός, και πριν πεθάνει, νεότατος, στα 39 του.

Γιωργος Παππας
Παθολογος

1. Με πρόσφατη ανακοίνωσή του ο ΕΟΔΥ διακόπτει την δημοσιοποίηση των εβδομαδιαίων εκθέσεων επιδημιολογικής επιτήρησης αναπνευστικών λοιμώξεων, που περιείχαν και τα στοιχεία για τον κορωνοϊό. Οι εκθέσεις θα είναι μηνιαίες, οπότε θα

1. Οι επιδράσεις μπορεί να είναι ήπιες:

-μυϊκές κράμπες μετά από άσκηση (χαρακτηριστικά σε κοιλιακούς και μεγάλους μύες των άκρων),
-θερμική συγκοπή (ζάλη ή λιποθυμία ειδικά μετά από παρατεταμένη ορθοστασία σε θερμό περιβάλλον, ειδικά σε άτομα με προδιάθεση για ορθοστατικές διαταραχές- όπως οι ηλικιωμένοι, όσοι λαμβάνουν αντιυπερτασικά, αλλά θεωρητικά και μια υποκατηγορία ατόμων με long covid),
-οιδήματα υψηλών θερμοκρασιών (πρηξίματα στα άκρα που ΔΕΝ χρήζουν αγωγής με διουρητικά),
-και θερινή ή ερυθρά ιδρώα (φράζουν οι ιδρωτοποιοί αδένες και γεμίζει το δέρμα φυσαλίδες, οι δροτσίλες επί το λαϊκότερον- ένας λόγος παραπάνω να μην φοράμε εφαρμοστά στενά ρούχα το καλοκαίρι, πέρα από το γεγονός ότι ένας/ μία στο εκατομμύριο δείχνουν ωραία με εφαρμοστά, οι υπόλοιποι να μην κοροϊδευόμαστε, και δεν είναι υγιεινό λοιπόν).

2. Οι επιδράσεις όμως μπορεί να είναι σοβαρότερες:

-ένα συνεχές συμπτωμάτων που ξεκινά από την θερμική εξάντληση (με ζάλη και αδυναμία, εξαιτίας αφυδάτωσης και διαταραχών του νατρίου),
-εξελίσσεται σε θερμικό τραύμα σημαντικών εσωτερικών οργάνων (επειδή αυξάνεται η ροή στο δέρμα, από 250 ml/min έως 6-8 lt/min, ελαττώνεται η ροή αίματος κατά 30% σε νεφρούς και έντερο για παράδειγμα)
-και καταλήγει στην θερμοπληξία, όπου συνήθως έχουμε και θερμοκρασίες πάνω από 40° C ΚΑΙ απαραίτητα νευρολογικά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι φαινομενικά ήπια, μια αστάθεια π.χ., αλλά ταχύτατα να εξελιχθούν έως και σε κώμα. Η θερμοπληξία μπορεί να φαίνεται παραπλανητικά ελεγχόμενη στην αρχή με εργαστηριακές εξετάσεις να τις φτύνεις να μη τις ματιάσεις, αλλά σε πολλές περιπτώσεις ακολουθεί έκπτωση εντός 24-48 ωρών όπου τα εργαστηριακά πάνε χάλια, και μπορεί να επιδεινωθεί κι άλλο γύρω στην 4η-5η ημέρα, με νεφρική ή ηπατική δυσλειτουργία και ραβδομυόλυση.

3. Υπάρχει η κλασική θερμοπληξία, αυτή που εμφανίζεται σε ευπαθείς σε θερμές μέρες (μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα που δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν ή άστεγοι ή ψυχιατρικοί ασθενείς),

-υπάρχει και η θερμοπληξία μετά από άσκηση, όπου η εξωτερική θερμοκρασία επιδρά παράλληλα με την αυξημένη εσωτερική μεταβολική παραγωγή θερμότητας- ειδικά στην εποχή μας που υπάρχει πληθώρα trainers/ coaches που πιέζουν τον έρμο που τους εμπιστεύτηκε να τρέχει 5 χιλιόμετρα μέσα στο καταμεσήμερο (ή ο ίδιος ο έρμος έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του και την είδε υπεραθλητής), είναι συχνό φαινόμενο η θερμοπληξία μετά από άσκηση, και παρατηρείται σε νέους και κατά τα άλλα υγιείς. (Ναι, ξέρω, “εμείς όταν ήμαστε μικροί παίζαμε στον ήλιο και δεν πάθαμε τίποτε”- δεν θα πάθουν πολλοί, ένας θα πάθει στους πολλούς, φτάνει. Και ας μην υποθέσουμε τι ανόητα πράγματα μπορεί να έχουμε κάνει στη ζωή μας επειδή “μας βάρεσε ο ήλιος”, μπορεί να βρούμε μια καλή δικαιολογία έτσι βέβαια).
Στην θερμοπληξία άσκησης ανήκει και η θερμοπληξία μετά από σωματική εργασιακή καταπόνηση σε μέρες καύσωνα φυσικά.

4. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην θερμοπληξία μπορεί να προδιαθέσει σωρεία φαρμάκων. Πολλά νευρολογικά και ψυχιατρικά φάρμακα επηρεάζουν άμεσα το κέντρο τηες θερμορρύθμισης στον εγκέφαλο. Άλλα της κατηγορίας μπορεί να επηρεάσουν το αυτόνομο νευρικό σύστημα και συνεπώς και την ικανότητα να ιδρώνουμε. Μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένων λαμβάνουν τέτοια φάρμακα, οπότε γίνονται περισσότερο επιρρεπείς στο να πάθουν θερμοπληξία. Άλλη κατηγορία ουσιών που μπορεί να προδιαθέσει σε θερμοπληξία είναι όσα προκαλούν αυξημένο μεταβολισμό και άρα αυξημένη μεταβολική παραγωγή θερμότητας- από “αθώα” διεγερτικά για την συγκέντρωση και καρνιτίνες και πρασινα τσάγια “για το μεταβολισμό” μέχρι κοκαΐνη. Τέλος, τα αντιυπερτασικά, και ειδικά τα διουρητικά (προφανώς, εφόσον πολλά από τα συμπτώματα προέρχονται από απώλεια όγκου υγρών).

5. Μια ξεχωριστή κατηγορία νοσηρότητας σε υψηλές θερμοκρασίες: η αυξημένη πιθανότητα για επιδείνωση προϋπαρχόντων χρόνιων καρδιοαναπνευστικών νοσημάτων. Το καλοκαίρι του 2023, σύμφωνα με το ετήσιο άρθρο από το IS Global που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine τον περασμένο Αύγουστο, η Ελλάδα ήταν η πρωταθλήτρια της Ευρώπης σε αναλογία θανάτων εξαιτίας υψηλών θερμοκρασιών- ειδικά στις γυναίκες η αναλογία ήταν υπερδιπλάσια της δεύτερης Βουλγαρίας. Πάνω από 4000 θάνατοι στην Ελλάδα, το καλοκαίρι του 2023, μπορούν να αποδοθούν (και) στις αυξημένες θερμοκρασίες, σύμφωνα με το άρθρο, αυξημένοι κατά 30% περίπου σε σχέση με το καλοκαίρι του 2022.

6. Προφανώς παίζει ρόλο και η υγρασία- άλλωστε, σε υγρασία 75% παύει να μπορεί να εξατμιστεί ο ιδρώτας μας, ακυρώνοντας έναν μείζονα μηχανισμό θερμορρύθμισης.

7. Αντιμετώπιση:

-Παράμετρος 1: "το βασικό δεν είναι πόσο ψηλά πήγε η θερμοκρασία αλλά για πόσο διάστημα είναι θερμός ο ασθενής”.
-Παράμετρος 2: cool first, transport later.
-Παράμετρος 3: σε 5 λεπτά να έχεις κάνει διαφοροδιάγνωση, σε 10 λεπτά να έχεις ξεκινήσει να κρυώνεις τον ασθενή, σε 30 λεπτά να τον έχεις επαναφέρει σε θερμοκρασία κάτω από 39 ° C.
-Προβλήματα σε όλα αυτά; Αναξιόπιστη η κλινική εξέταση (για παράδειγμα το δέρμα, που στην κλασική θερμοπληξία μπορεί να είναι ξηρό ή και δροσερό εξαιτίας υποογκαιμίας, ενώ στην θερμοπληξία άσκησης είναι κάθιδρο). Αναξιόπιστη αντίστοιχα η θερμομέτρηση στα περισσότερα σημεία του σώματος- ιδανικά από το ορθό θα θερμομετρήσει κανείς, αλλά αν προσπαθείς να κρυώσεις τον ασθενή δεν σταματάς κάθε τρεις και λίγο να ξαναθερμομετρήσεις από το ορθό. Τέλος, πόσο εύκολο είναι να πετύχεις ένα ρυθμό κρυώματος του ασθενή πάνω από 0,15 ° C ανά λεπτό;

8. Ιδανικά το πετυχαίνεις αυτό με εμβύθιση σε παγωμένο νερό, σε μπανιέρα με παγάκια. Είναι ο ταχύτερος τρόπος. Αλλά πού θα βρεις την μπανιέρα επι τόπου που πρέπει να αρχίσεις το cool first; Και ακόμη και στο νοσοκομείο, δεν αφθονούν μπανιέρες, μη σου πω και παγάκια. Οπότε πας σε λιγότερο αποδοτικά μέτρα, σε συνδυασμό (εξυπακούεται ότι του έχεις βγάλει τα ρούχα του θερμόπληκτου πρώτα): κρύο νερό, με λάστιχα και κουβάδες και στη ντουζιέρα. Κρύο νερό σε συνδυασμό με ανεμιστήρα. Παγάκια παντού, κατά προτίμηση σε μασχάλες, βουβώνες, λαιμό- άλλοι λένε πέλματα, παλάμες, μάγουλα- εν τέλει ακόμη καλύτερα σε όλο το σώμα. Να βάλουμε και κρύο φυσιολογικό ορό στη φλέβα; Να βάλουμε, αλλά προσοχή με τα υγρά, ειδικά σε ηλικιωμένους, μην τους καταλήξουμε με πνευμονικό οίδημα ή νάτριο αλλού γι’ αλλού. Να δώσουμε αντιπυρετικό να πέσει η θερμοκρασία; Όχι, δεν πιάνει.

9. Προλαμβάνουμε: επανεκτιμούμε την φαρμακευτική αγωγή των ηλικιωμένων. Φροντίζουμε να μην εκτεθούν σε υψηλές θερμοκρασίες επί μακρόν. Αποφεύγουμε άσκηση και ορθοστασία σε καύσωνα- δεν παριστάνουμε τους μάχιμους, δεν είναι ο καύσωνας κατάλληλο πεδίο για κάτι τέτοιο. Διατηρούμε τον όγκο υγρών του σώματός μας (δεν περιλαμβάνονται τα τσίπουρα στην μέθοδο αυτή).

Γιώργος Παππάς: Παθολόγος και Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Το δάγκωμα φιδιού, αν και σχετικά σπάνιο στην Ελλάδα, είναι αρκετά πιθανό σε αγροτικές ή ημιορεινές περιοχές, ειδικά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα λόγω του μικρότερου σωματικού τους βάρους και της φυσικής τους περιέργειας.

Μέτρα Πρόληψης

Για να μειώσουμε τον κίνδυνο:

Στο περιβάλλον:

• Καθαρισμός εξωτερικών χώρων: κόψιμο χόρτων, απομάκρυνση ξύλων και πετρών όπου μπορεί να κρύβονται φίδια.
• Έλεγχος πριν το παιχνίδι: ειδικά κοντά σε πέτρες, ξύλα, θάμνους ή παλιά κτίσματα.

Στο ντύσιμο:

• Κλειστά παπούτσια και μακριά παντελόνια όταν παίζουν σε αγρούς ή κάνουν πεζοπορία.
• Αποφυγή δραστηριοτήτων με γυμνά πόδια σε ανοιχτούς χώρους.

Στη συμπεριφορά:

• Εκπαίδευση του παιδιού: να μην σηκώνει πέτρες ή ξύλα και να μην προσπαθεί να πιάσει φίδι.
• Χρήση φακού το βράδυ στην ύπαιθρο.

Τι Κάνουμε σε Περίπτωση Τσιμπήματος

1. Ηρεμία:
• Διατηρούμε το παιδί ήρεμο και ακίνητο για να επιβραδυνθεί η εξάπλωση του δηλητηρίου.
• Δεν αφήνουμε το παιδί να περπατήσει.

2. Κλήση για βοήθεια:
• Καλούμε άμεσα το 166 ή το 112.
• Ενημερώνουμε για πιθανό φίδι (αν το είδαμε) και για τα συμπτώματα.

3. Θέση σώματος:
• Τοποθέτηση του δαγκωμένου άκρου σε επίπεδο χαμηλότερα της καρδιάς.
• Ακινητοποίηση του άκρου με νάρθηκα ή επίδεσμο (όχι σφιχτό).

4. Μην κάνετε τα εξής:
• ❌ Μην κόβετε την πληγή.
• ❌ Μην προσπαθείτε να ρουφήξετε το δηλητήριο.
• ❌ Μην βάζετε πάγο.
• ❌ Μην δίνετε στο παιδί να φάει ή να πιει.
• ❌ Μην χορηγείτε φάρμακα χωρίς ιατρική οδηγία.

Στο Νοσοκομείο

Η αντιμετώπιση γίνεται ανάλογα με:
• Τα συμπτώματα (οίδημα, πόνος, δύσπνοια, υπόταση).
• Το είδος του φιδιού (συνήθως οχιά στην Ελλάδα).
• Τη βαρύτητα της δηλητηρίασης.
Χορηγείται αντιοφικός ορός, μόνο όταν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρής δηλητηρίασης και πάντα υπό ιατρική παρακολούθηση.

Σημείωση

Στην Ελλάδα, τα δηλητηριώδη φίδια είναι κυρίως οι οχιές. Τα περισσότερα τσιμπήματα είναι όχι θανατηφόρα, αλλά χρειάζονται άμεση ιατρική εκτίμηση, ιδιαίτερα στα παιδιά.

Παιδίατροι Βορείου Ελλάδος

Η γέννηση ενός παιδιού αποτελεί μια από τις πιο συγκλονιστικές και καθοριστικές στιγμές στη ζωή μιας οικογένειας. Μαζί με τη χαρά και τη συγκίνηση, η άφιξη ενός βρέφους φέρνει και νέες ευθύνες και ανησυχίες και επιβάλλει προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα.

Η πνιγμονή από ξένο σώμα στα μικρά παιδιά αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες αιφνίδιου θανάτου, ιδιαίτερα σε ηλικίες κάτω των 3 ετών. Η γνώση των προληπτικών μέτρων και της κατάλληλης αντιμετώπισης είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη τραγικών εκβάσεων.

Η οδική ασφάλεια αποτελεί κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας, με τα παιδιά και τους εφήβους να συγκαταλέγονται στις πιο ευάλωτες ομάδες. Η απώλεια ή ο τραυματισμός ενός παιδιού στο δρόμο δεν είναι ποτέ “ατύχημα” — είναι αποτυχία του συστήματος: της ενημέρωσης, της πρόληψης, της επιτήρησης και της εφαρμογής της.