Το ανθρώπινο έντερο φιλοξενεί ένα πυκνό δίκτυο μικροοργανισμών, που συνολικά ονομάζεται εντερικό μικροβίωμα, το οποίο συμβάλλει ενεργά στη διαμόρφωση της υγείας μας. Οι μικροοργανισμοί βοηθούν στην πέψη, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και μας προστατεύουν από επικίνδυνους εισβολείς.
Αυτή η προστασία μπορεί να διαταραχθεί όχι μόνο από τα αντιβιοτικά, τα οποία χρησιμοποιούνται στη θεραπεία για την αναστολή της ανάπτυξης παθογόνων βακτηρίων.
Μια νέα μελέτη δείχνει ότι και πολλά άλλα φάρμακα μπορούν να αλλάξουν το μικροβίωμα. Αυτό επιτρέπει στους παθογόνους μικροοργανισμούς να αναπτυχθούν ευκολότερα στο έντερο και να προκαλέσουν λοιμώξεις.
Η μελέτη, υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Lisa Maier από το Διεπιστημονικό Ινστιτούτο Μικροβιολογίας και Ιατρικής Λοιμώξεων και το Κέντρο Αριστείας "Έλεγχος μικροοργανισμών για την καταπολέμηση λοιμώξεων" (CMFI) του Πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν, δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό "Nature".
Στο Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Λοιμώξεων, η Lisa Maier διεξάγει έρευνα στο Κέντρο Έρευνας Μικροβιώματος (CEGIMIR) και συντονίζει το θέμα "Μικροβίωμα".
Οι ερευνητές εξέτασαν 53 κοινά μη αντιβιοτικά φάρμακα, μεταξύ των οποίων αντιαλλεργικά, αντικαταθλιπτικά και ορμονικά σκευάσματα.
Η δράση τους δοκιμάστηκε στο εργαστήριο σε συνθετικές και πραγματικές ανθρώπινες εντερικές κοινότητες. Το αποτέλεσμα ήταν ότι περίπου το ένα τρίτο αυτών των δραστικών ουσιών προώθησε την ανάπτυξη σαλμονέλας, βακτηρίων που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές διαρροϊκές ασθένειες.
Η Lisa Maier, η κύρια συγγραφέας της μελέτης, λέει: "Αυτό το μέγεθος και η έκταση ήταν εντελώς απροσδόκητα. Πολλά από αυτά τα μη αντιβιοτικά φάρμακα αναστέλλουν τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου, ενώ τα παθογόνα μικρόβια όπως το Salmonella Typhimurium είναι ανθεκτικά. Αυτό δημιουργεί μια ανισορροπία στο μικροβίωμα, η οποία ευνοεί τους παθογόνους μικροοργανισμούς».
Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί παραμένουν, τα προστατευτικά βακτήρια εξαφανίζονται
Οι ερευνητές παρατήρησαν ένα παρόμοιο φαινόμενο σε ποντίκια, στα οποία ορισμένα φάρμακα οδήγησαν σε αυξημένη αναπαραγωγή σαλμονέλας.
Το αποτέλεσμα ήταν μια σοβαρή μορφή σαλμονέλλωσης, που χαρακτηριζόταν από ταχεία εκδήλωση της νόσου και έντονη φλεγμονή.
Ο μηχανισμός δράσης είναι πολύπλοκος, αναφέρουν οι κύριοι συγγραφείς της μελέτης, η Δρ Anne Grießhammer και ο Δρ Jacobo de la Cuesta από την ερευνητική ομάδα της Lisa Maier: Τα φάρμακα μείωσαν τη συνολική βιομάζα της εντερικής χλωρίδας, διατάραξαν τη βιοποικιλότητα ή εξάλειψαν τα βακτήρια που συνήθως ανταγωνίζονται τους παθογόνους μικροοργανισμούς για τις θρεπτικές ουσίες.
Ως αποτέλεσμα, εξαφανίστηκαν οι φυσικοί ανταγωνιστές των παθογόνων μικροβίων, όπως η σαλμονέλα, τα οποία μπορούν πλέον να πολλαπλασιαστούν ανεμπόδιστα.
"Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι κατά τη λήψη φαρμάκων δεν πρέπει να παρατηρείται μόνο η επιθυμητή θεραπευτική δράση, αλλά και η επίδραση στο μικροβίωμα", λέει η Grießhammer. "Η λήψη φαρμάκων είναι συχνά αναπόφευκτη. Αλλά ακόμη και φάρμακα με υποτιθέμενες λίγες παρενέργειες μπορούν να καταστρέψουν το μικροβιακό προστατευτικό τείχος του εντέρου».
Και η Maier προσθέτει: "Είναι γνωστό ότι τα αντιβιοτικά μπορούν να διαταράξουν τη χλωρίδα του εντέρου. Τώρα έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι και πολλά άλλα φάρμακα βλάπτουν αυτό το φυσικό προστατευτικό φράγμα χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε. Αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο για αδύναμους ή ηλικιωμένους ανθρώπους".
Επιβάλλεται η επανεκτίμηση των επιδράσεων των φαρμάκων
Οι ερευνητές συνιστούν να εξετάζεται συστηματικά η επίδραση των φαρμάκων στο μικροβίωμα κατά την ανάπτυξη τους, ιδίως σε κατηγορίες φαρμάκων όπως τα αντιισταμινικά, τα αντιψυχωσικά ή οι εκλεκτικοί ρυθμιστές των υποδοχέων οιστρογόνων και σε συνδυασμούς πολλών φαρμάκων.
Η ομάδα της Lisa Maier έχει αναπτύξει μια νέα μέθοδο υψηλής απόδοσης, με την οποία μπορεί να ελεγχθεί γρήγορα και αξιόπιστα πώς τα φάρμακα επηρεάζουν την ανθεκτικότητα του μικροβιώματος υπό τυπικές συνθήκες.
Αυτή η μεγάλης κλίμακας διαλογή έχει ως στόχο να βοηθήσει στην έγκαιρη αναγνώριση των κινδύνων και στην προσαρμογή των θεραπειών. Αυτά τα ευρήματα απαιτούν μια αλλαγή στη σκέψη όσον αφορά την έρευνα φαρμάκων: στο μέλλον, τα φάρμακα θα πρέπει να αξιολογούνται όχι μόνο φαρμακολογικά, αλλά και μικροβιολογικά.
"Όποιος διαταράσσει το μικροβίωμα, ανοίγει την πόρτα σε παθογόνους παράγοντες – είναι αναπόσπαστο μέρος της υγείας μας και πρέπει να θεωρείται ως τέτοιο στην ιατρική", τονίζει η Maier.
Πηγές: "Nature"
